parafilii seksualnej polegający na uzyskiwaniu satysfakcji seksualnej głównie lub wyłącznie w wyniku kontaktu z obiektem pobudzającym - fetyszem.

Fetyszyzm występuje prawie wyłącznie u mężczyzn[1].

W klasyfikacji APA fetyszyzm należy do kategorii zaburzeń preferencji seksualnych (posiada kod F65.0). Szczególnym przypadkiem fetyszyzmu jest transwestytyzm fetyszystyczny (kod ICD-10: F65.1, DSM-IV: 302.81).

Kryteria DSM-IV [edytuj]
Strój króliczka: body z ogonkiem, pluszowe uszy i białe dodatki - bielizna tego rodzaju znajduje się w ofercie większości sexshopów
Strój króliczka: body z ogonkiem, pluszowe uszy i białe dodatki - bielizna tego rodzaju znajduje się w ofercie większości sexshopów

   1. Pojawiające się przez przynajmniej sześć miesięcy powracające, silnie podniecające fantazje seksualne, impulsy lub zachowania dotyczące wykorzystania obiektów nieożywionych.
   2. Fantazje, impulsy lub zachowania powodują klinicznie znaczący dyskomfort lub upośledzenie w społecznym, zawodowym lub innym obszarze funkcjonowania.
   3. Fetysze nie ograniczają się do elementów garderoby kobiecej służących przebieraniu się (np. w fetyszyzmie transwestycyjnym) lub urządzeń zaprojektowanych w celu mechanicznej stymulacji narządów płciowych (np. wibratory).

Problemy definicyjne [edytuj]

Istnieje bardzo wiele definicji oraz linii demarkacyjnych odróżniających lub łączących fetyszyzm z parafilią. Wg klasyfikacji i opisu Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego fetyszyzm jest formą parafilii, czyli zaburzenia preferencji seksualnych a uzyskanie satysfakcji seksualnej dostępne jest niemal wyłącznie w obecności fetysza.

Fetyszyzm polega na uzyskiwaniu satysfakcji seksualnej głównie lub wyłącznie dzięki obecności obiektu pobudzenia - fetyszu. W sytuacji, gdy dany obiekt jest tylko fakultatywnym dodatkiem, zwiększającym satysfakcję seksualną, nie mamy do czynienia z parafilią.

Rodzaje fetyszyzmu [edytuj]

Teoretycznie każdy przedmiot lub sytuacja może stać się dla człowieka fetyszem. W literaturze fachowej oraz w mediach często pojawiają się terminy opisujące specyficzne przypadki fetyszyzmu, lecz tylko część z nich ma jakiekolwiek znaczenie medyczne, a część wystąpiła albo tylko w pojedynczych udokumentowanych przypadkach, albo opiera się wyłącznie na przekazach anegdotycznych.

Poniżej znajduje się zestawienie spotykanych terminów:

    Fetysze sytuacyjne:

    * agorafilia - bodźcem seksualnym są miejsca publiczne,
    * akrofilia - bodźcem seksualnym jest wysokość,
    * ablutofilia - bodźcem seksualnym jest woda,
    * choreofilia - fetyszem jest taniec,
    * hodofilia - dewiacja polegająca na odczuwaniu przyjemności seksualnej podczas podróży,
          o siderodromofilia - satysfakcję seksualną osiąga się przez współżycie w pociągach,
    * mysofilia - fetyszem jest brud (własny, partnera, otoczenia),
    * pirolagnia - wyzwolenie reakcji seksualnej na widok ognia; może być niespodziewanym, epizodycznym przeżyciem lub formą dewiacji prowadzącą do piromanii seksualnej,
    * sitofilia - satysfakcję seksualną osiąga się przez pobudzanie bodźcami wiążącymi się z jedzeniem,
    * somnofilia - zespół śpiącej księżniczki, przeżywanie satysfakcjonujących stosunków seksualnych jedynie podczas pozorowanego snu,

    Fetysze związane z partnerem:

    * anastemafilia - fetyszem jest niski wzrost partnera,
    * akromotofilia, dysmorfofilia - fetyszem jest okaleczone lub zdeformowane ciało partnera, **papulofilia - fetyszem mogą być pryszcze na twarzy lub ciele partnera.
          o skarofilia - fetyszem mogą być blizny partnera, szczególnie na twarzy wzbudzające większą sympatię.
    * endytofilia - dewiacja polegająca na osiąganiu satysfakcji wyłącznie z ubranymi partnerami,
    * nekrofilia - dewiacja seksualna polegająca na podejmowaniu obcowania płciowego z osobą zmarłą,

    Fetysze związane z wydalinami ciała:

    * hygrofilia - bodźcami seksualnymi są wydzieliny ciała:
          o emetofilia - fetyszem są wymioty,
          o flatufilia - bodźcem seksualnym są gazy jelitowe kierowane na twarz lub do ust partnera,
          o koprofilia - bodźcem seksualnym jest kał i czynności związane z nim,
          o laktafilia - bodźcem seksualnym są wydzielające mleko piersi,

    Fetysze związane z identyfikacją seksualną:

    * andromimetofilia - bodźcem seksualnym są kobiety udające mężczyzn,

    Fetysze związane z własnym ciałem bądź własną osobą:

    * apotemnofilia - fetyszem jest własne okaleczone ciało (zob. samookaleczenie)
    * autofetyszyzm - fetyszem jest własne ciało lub jakaś jego część,
    * autoskopofilia - bodźcem seksualnym jest oglądanie własnego ciała, narządów płciowych,
    * autopedofilia - bodźcem seksualnym jest potrzeba bycia traktowanym jako dziecko,
    * homeowestytyzm - dewiacja która polega na osiąganiu satysfakcji seksualnej przez nakładanie na siebie ubrania należącego do innej osoby,
    * klismafilia - satysfakcja seksualna jest osiągana poprzez wlewy doodbytnicze,

    Fetysze związane z mową i wyobraźnią:

    * narratofilia - dewiacja w której rozmowy erotyczne prowokują wystąpienie reakcji seksualnej,
          o moriafilia - dewiacja polegająca na odczuwaniu przyjemności seksualnej podczas opowiadania sprośnych dowcipów,
          o skatologia telefoniczna - osiąganie satysfakcji seksualnej w czasie prowadzenia rozmów telefonicznych o obscenicznej treści,
    * zelofilia - typ dewiacji, w której satysfakcja seksualna jest osiągana wyłącznie na drodze fantazjowania,

    Fetysze dotyczące przedmiotów i części ciała:

    * altocalciphilia - fetyszem są wysokie obcasy,
    * anaclitism - fetyszem są dziecięce przedmioty,
          o autonepiofilia - fetyszem są pieluszki,
    * hirsutofilia - fetysz związany z włosami,
          o hifefilia - dewiacja polegająca na dotykaniu skóry, włosów, futra,
    * okulofilia - fetysz związany z oczami,
    * pediofilia - typ fetyszu związany z lalkami,
    * pigmalionizm (agalmatofilia) - osiąganie stanu podniecenia płciowego na widok wizerunków, np. zdjęć, rzeźb, obrazów,
    * podofilia - fetysz związany ze stopami,

    Fetysze dotyczące elementów otoczenia naturalnego:

    * dendrofilia - fetyszem jest drzewo. [2]

    Fetysze związane ze zwierzętami:

    * dorafilia – podniecenie wywołuje zwierzęce futro lub skóra,
    * arachnefilia - bodźcem seksualnym są pająki,
    * zoofetyszyzm - zaburzenia seksualne, polegające na osiąganiu satysfakcji seksualnej pod wpływem widoku partnerki seksualnej, ubranej w skórę lub futro zwierzęcia,

    Inne:

    * autagonistofilia - bodźcem erotycznym jest sceniczność,